Como se equilibra la Vida academia y el trabajo

Antena satelitarna od lat kojarzy się przede wszystkim z dostępem do telewizji cyfrowej. Właściciele dekoderów Polsat Box czy Canal+ zwykle myślą o setkach kanałów telewizyjnych, filmach na żądanie i sportowych transmisjach. Tymczasem ta sama instalacja satelitarna, którą mamy zamontowaną na dachu lub balkonie, daje równocześnie dostęp do szerokiej oferty radiowej nadawanej w technologii cyfrowej. Odbiorniki satelitarne potrafią dekodować nie tylko obraz, ale również dźwięk, co otwiera drogę do słuchania setek stacji radiowych w jakości, której nie zapewni tradycyjne nadawanie FM.

Technologia cyfrowego radia satelitarnego a klasyczne FM

Analogowe radio FM, znane od dziesięcioleci, mimo swojej prostoty i uniwersalności ma istotne ograniczenia. Pasmo przenoszenia w standardzie FM kończy się na poziomie około 15 kHz, przez co traci się część wysokich tonów oraz subtelne detale dźwiękowe. W praktyce oznacza to, że muzyka brzmi płasko, a wokale mogą tracić wyrazistość. Do tego dochodzą zakłócenia związane z przemieszczaniem się lub odległością od nadajnika – szumy, trzaski i znikający sygnał to częste problemy, zwłaszcza na terenach wiejskich lub w miejscach otoczonych wysokimi budynkami.

Cyfrowa transmisja satelitarna wykorzystuje kompresję audio w formatach takich jak MPEG-1 Layer 2 czy bardziej zaawansowany AAC, co pozwala na przesyłanie dźwięku z przepływnością rzędu 192 do 384 kb/s, a niekiedy nawet 512 kb/s. Większość stacji emitowanych przez satelity oferuje pasmo przenoszenia sięgające 20 kHz, dzięki czemu słuchacz otrzymuje dźwięk zbliżony jakością do płyt CD. Stabilność sygnału satelitarnego, niezależna od lokalizacji odbiorcy (pod warunkiem dobrego ustawienia anteny), eliminuje także problem zanikania czy zakłóceń charakterystycznych dla nadawania naziemnego.

Jakie stacje radiowe można odbierać z satelity

Popularne satelity dostępne dla polskich użytkowników oferują ogromny wybór programów radiowych. Satelita Eutelsat Hot Bird 13°E stanowi podstawowe źródło polskich rozgłośni – znajdują się tam między innymi:

• RMF FM, RMF Classic, RMF Maxxx
• Radio ZET, Chilli ZET, Antyradio
• Radiostacje Polskiego Radia (Jedynka, Dwójka, Trójka, Czwórka)
• Radio Maryja, Radio Plus
• Eska, Eska Rock, Vox FM

Oprócz tego satelita Astra 19,2°E oraz Astra 23,5°E dostarczają szereg zagranicznych stacji w językach niemieckim, francuskim, włoskim czy hiszpańskim. Są to zarówno ogólnopolskie rozgłośnie komercyjne, jak i lokalne stacje regionalne, które w tradycyjnym FM mogłyby być niedostępne poza swoim rejonem emisji. Dostęp do takiej różnorodności programowej sprawia, że satelitarna platforma radiowa staje się atrakcyjną alternatywą wobec naziemnego DAB+ czy internetowego streamingu.

Sprzęt potrzebny do odbioru radia z satelity

Podstawowym elementem instalacji jest antena satelitarna z konwerterem LNB. Na polskim rynku można spotkać modele firm takich jak Corab, Inverto, Famaval czy Opticum. Średnice talerzy wahają się od 60 do 90 cm – większe anteny, np. model Corab COR-900SAT o średnicy 90 cm, sprawdzają się lepiej w północnych regionach województwa mazowieckiego, gdzie sygnał może być słabszy z uwagi na niższe położenie satelity nad horyzontem. Mniejsze anteny, takie jak Corab COR-600SAT o średnicy 60 cm, wystarczą w centralnej Polsce, jednak ich margines stabilności sygnału jest mniejszy podczas intensywnych opadów śniegu lub deszczu.

Kolejnym niezbędnym elementem jest dekoder satelitarny. Zarówno Polsat Box, jak i Canal+ oferują urządzenia zdolne do odbioru kanałów radiowych. Przykładowe modele to:

• Polsat Box 4K – dekoder wyposażony w tuner DVB-S2, umożliwiający odbiór kanałów HD i UHD, a także stacji radiowych
• Polsat Box 4K Lite – lżejsza wersja z podstawowymi funkcjami, ale równie sprawna w odbiorze radia
• Canal+ UltraBox+ 4K – flagowy odbiornik z możliwością nagrywania i dostępem do streamingu, z pełnym wsparciem dla cyfrowego radia
• Canal+ DualBox+ 4K – model z dwoma tunerami, pozwalający jednocześnie oglądać telewizję i słuchać radia w innym pomieszczeniu

Instalatorzy anten często sugerują zakup zestawów kompletnych, które zawierają antenę, konwerter, uchwyt montażowy oraz kabel koncentryczny. Przykładowo zestaw zawierający talerz Corab COR-800SAT, konwerter Inverto Black Premium oraz 20 metrów kabla Corab RG-6 CCS można znaleźć w sklepach takich jak Satsklep.pl czy Dipol. Taki zestaw wystarcza do samodzielnej instalacji, choć monter zawodowy z pewnością wykona pracę sprawniej i bezpieczniej.

Montaż i ustawienie anteny dla optymalnego odbioru

Precyzyjne ustawienie anteny jest warunkiem stabilnego odbioru sygnału satelitarnego. W Warszawie parametry ustawienia dla satelity Hot Bird 13°E to azymut około 190 stopni oraz elewacja około 30 stopni. Dla satelity Astra 19,2°E azymut wynosi około 175 stopni, a elewacja około 28 stopni. Minimalny błąd w orientacji – nawet o jeden stopień – może skutkować obniżeniem poziomu sygnału i pogorszeniem jakości odbioru, zwłaszcza podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych.

Monterzy posługują się cyfrowymi miernikami sygnału, takimi jak Amiko X-Finder, SatLink WS-6980 czy Promax HD Ranger. Urządzenia te wskazują poziom sygnału (RF Level), jakość sygnału (Signal Quality) oraz parametr MER (Modulation Error Ratio), który jest miarą czystości sygnału cyfrowego. Wartość MER powyżej 10 dB uznaje się za wystarczającą, ale profesjonalni instalatorzy dążą do uzyskania poziomu 12-15 dB, co gwarantuje rezerwę jakości podczas burz i silnych opadów.

Do mocowania anteny stosuje się uchwyty ścienne lub dachowe produkcji firm takich jak Corab, Opticum lub Famaval. Uchwyt Corab UW-50 to popularna konstrukcja umożliwiająca montaż na elewacji budynku, natomiast model Opticum Alumast 100 sprawdza się przy instalacji na dachu skośnym. Istotne jest, aby uchwyt był wystarczająco sztywny i odporny na podmuchy wiatru, które mogą rozstroić ustawienie anteny.

Podłączenie dekodera do systemu audio

Większość nowoczesnych odbiorników satelitarnych jest wyposażona w cyfrowe wyjście audio optyczne (S/PDIF) lub analogowe wyjście RCA. Cyfrowe wyjście optyczne, znane jako Toslink, pozwala na przesyłanie dźwięku bez strat jakości do wzmacniacza, amplitunera lub systemu kina domowego. Popularne amplitunery zdolne do obsługi takiego połączenia to m.in.:

• Yamaha R-N303D – model wyposażony w wejścia optyczne oraz analogowe, obsługujący DAC o rozdzielczości do 192 kHz/24-bit
• Denon PMA-600NE – wzmacniacz stereo z wejściami analogowymi RCA oraz cyfrowym optycznym
• Onkyo TX-8220 – konstrukcja oferująca zarówno klasyczne wejścia chinch, jak i nowoczesne złącza optyczne

Analogowe wyjście RCA można podłączyć bezpośrednio do starszych wzmacniaczy lub systemów głośnikowych aktywnych. W tym przypadku należy zadbać o odpowiednią jakość kabli sygnałowych. Producenci tacy jak Prolink, QED czy Melodika oferują przewody ekranowane o niskiej impedancji, minimalizujące ryzyko pojawienia się szumów i zakłóceń. Kabel Prolink Exclusive TCV5150 o długości 2 metrów stanowi popularny wybór wśród audiofilów ceniących sobie stosunek jakości do ceny.

Dodatkowe elementy instalacji wpływające na jakość

Oprócz anteny i odbiornika istotną rolę odgrywa kabel koncentryczny. Najczęściej stosowane typy to RG-6 oraz RG-11. Kabel Corab RG-6 CU z pełnej miedzi (nie mylić z wersją CCS pokrytą miedzią) zapewnia niższe tłumienie sygnału na dłuższych odcinkach. W praktyce na trasie o długości 20 metrów różnica w tłumieniu między kablem CCS a CU może wynosić około 1-2 dB, co w sumie z innymi stratami może zadecydować o jakości odbioru.

Złącza F używane do łączenia kabla z konwerterem i dekoderem powinny być nakręcane metodą kompresyjną, a nie zaciskane. Złącze kompresyjne, takie jak Cabletech F-56-5.0 COMP, gwarantuje lepszą szczelność i eliminuje ryzyko przemakania, które powoduje korozję żyły centralnej oraz ekranu kabla. W przypadku instalacji zewnętrznych warto zastosować rurki termokurczliwe lub opaski samozgrzewalne, chroniące złącza przed wilgocią.

Jeżeli planujemy podłączenie kilku odbiorników w różnych pomieszczeniach, niezbędny będzie rozdzielacz sygnału satelitarnego, np. Dipol RSP-4 (rozdzielacz 1 na 4) czy Opticum Split 2 (rozdzielacz 1 na 2). Należy pamiętać, że każdy rozdzielacz wprowadza tłumienie rzędu 3-4 dB na każde wyjście, dlatego monter powinien uwzględnić to przy wyborze wielkości anteny oraz typu konwertera LNB.

Rola profesjonalnych instalatorów w montażu anteny

Samodzielny montaż anteny satelitarnej może wydawać się kuszący, szczególnie gdy dysponujemy podstawowym zestawem narzędzi i instrukcją obsługi. Jednak precyzyjne ustawienie parametrów orientacji, zabezpieczenie konstrukcji przed działaniem wiatru oraz prawidłowe wykonanie połączeń elektrycznych wymagają doświadczenia. Monterzy specjalizujący się w instalacjach satelitarnych posiadają nie tylko narzędzia pomiarowe, ale także wiedzę dotyczącą lokalnych warunków odbioru.

Na terenie województwa mazowieckiego, w miejscowościach takich jak Pruszków, Legionowo czy Marki, warunki odbioru różnią się w zależności od ukształtowania terenu oraz zabudowy. Instalatorzy znają lokalne uwarunkowania – na przykład w Legionowie, gdzie zabudowa wielorodzinna może ograniczać widoczność nieba w kierunku południowym, konieczne jest zastosowanie anteny o większej średnicy lub montaż na wyższym uchwycie. Monterzy oferują także pomoc techniczną po zakończeniu prac – w razie problemów z sygnałem czy uszkodzeń spowodowanych przez silny wiatr można liczyć na szybką reakcję serwisu.

Naprawa anteny przez fachowca obejmuje nie tylko ponowne ustawienie, ale także wymianę uszkodzonych elementów, takich jak konwerter LNB czy złącza F. Instalatorzy dysponują zapasami części zamiennych, co pozwala na natychmiastową naprawę bez konieczności czekania na zamówienie nowych komponentów.

Dekodery satelitarne 4K i ich funkcje radiowe

Nowoczesne odbiorniki satelitarne, takie jak Polsat Box 4K czy Canal+ UltraBox+ 4K, oprócz standardowego odbioru telewizji oferują szereg dodatkowych funkcji. Możliwość podłączenia do internetu pozwala na korzystanie z aplikacji streamingowych, takich jak Netflix, HBO Max czy Disney+, co czyni je centrum multimedialnym domowej rozrywki. Funkcja nagrywania na dysk USB lub wewnętrzny dysk twardy umożliwia zapisywanie ulubionych audycji radiowych, co może być przydatne przy słuchaniu porannych serwisów informacyjnych w dogodnym momencie.

Dekodery posiadają również tryb EPG (Electronic Program Guide), który wyświetla listę dostępnych stacji radiowych wraz z aktualnie nadawanym programem. Dzięki temu użytkownik może szybko przełączać się między różnymi gatunkami muzycznymi czy tematycznymi audycjami, nie tracąc czasu na ręczne przeglądanie setek kanałów.

Alternatywne źródła cyfrowego radia

Choć satelitarne radio cyfrowe oferuje wysoką jakość dźwięku i stabilny odbiór, warto wspomnieć o innych technologiach dostępnych na rynku. Radio cyfrowe DAB+ (Digital Audio Broadcasting) stanowi bardziej mobilną opcję – odbiorniki DAB+ są kompaktowe i nie wymagają ustawienia anteny w kierunku satelity. Jednak pokrycie sieci DAB+ w Polsce jest wciąż ograniczone, a jakość dźwięku zależy od stosowanej przepływności, która w przypadku większości stacji wynosi 128 kb/s, co jest wartością niższą niż w transmsjach satelitarnych.

Kolejną alternatywą jest radio internetowe, dostępne poprzez aplikacje na smartfony, tablety czy komputery. Streaming oferuje niemal nieograniczoną liczbę stacji z całego świata, jednak wymaga stałego dostępu do internetu o odpowiedniej przepustowości. W przypadku limitu danych w pakiecie internetowym długotrwałe słuchanie może okazać się kosztowne. Ponadto jakość dźwięku w strumieniach internetowych bywa zmienna – wiele stacji nadaje w przepływności 128 kb/s lub niższej, co nie dorównuje satelicie.

Praktyczne przykłady zastosowania radia satelitarnego

W Grodzisku Mazowieckim lokalny fachowiec od instalacji satelitarnych wykonał montaż anteny dla klienta, który prowadzi warsztat samochodowy. Właściciel warsztatu chciał zapewnić pracownikom dostęp do szerokiej gamy stacji muzycznych w dobrej jakości, co miało poprawić atmosferę w miejscu pracy. Instalator zastosował antenę Corab COR-800SAT wraz z konwerterem Inverto Black Ultra oraz dekoderem Polsat Box 4K Lite. Sygnał audio z dekodera został podłączony do aktywnego zestawu głośnikowego Yamaha Stagepas 400BT, rozmieszczonego w hali warsztatowej. Jakość dźwięku zadowoliła pracowników, a stabilność odbioru nie sprawiała problemów nawet podczas intensywnych opadów.

W Otwocku, w domu jednorodzinnym, monter wykonał instalację dla miłośnika muzyki klasycznej. Właściciel chciał mieć dostęp do zagranicznych stacji takich jak Klassik Radio z Niemiec czy France Musique. Zastosowano antenę Famaval 90 cm ze wzmacniaczem Smart Titanium LNB, co pozwoliło na jednoczesny odbiór satelitów Hot Bird oraz Astra 19,2°E. Dekoder Canal+ UltraBox+ 4K został podłączony optycznie do amplitunera Denon AVR-X2700H, który z kolei zasilał kolumny podłogowe Polk Audio Signature S60. System ten zapewnia odtwarzanie muzyki w jakości studyjnej, z pełnym pasmem przenoszenia i niskim poziomem zniekształceń.

W Legionowie instalator serwisował istniejącą antenę, którą zakłócały silne podmuchy wiatru po zimowej burzy. Naprawa anteny przez fachowca obejmowała wymianę uchwytu na sztywniejszy model Opticum AZ Mount 1000 oraz ponowne ustawienie parametrów. Dodatkowo wymieniono stary kabel RG-6 CCS na nowoczesny Corab RG-6 CU, co poprawiło poziom sygnału o około 2 dB i wyeliminowało sporadyczne zaniki obrazu oraz dźwięku.

Dostęp do internetu przy użyciu usług operatorów satelitarnych

Warto pamiętać, że operatorzy tacy jak Canal+ oferują nie tylko telewizję i radio satelitarne, ale także dostęp do internetu. Usługa ta może być szczególnie przydatna na terenach, gdzie zasięg łączy stacjonarnych jest ograniczony. Internet bez limitu danych z pakietami Canal+ Online pozwala na jednoczesne korzystanie z telewizji, radia oraz streamingu. Standardowe pakiety obejmują prędkości do kilkudziesięciu Mb/s, co wystarcza zarówno do oglądania filmów w jakości HD, jak i słuchania radia internetowego bez przerw w odtwarzaniu.

Moduły CAM CI+ jako alternatywa dla dekoderów

Właściciele nowoczesnych telewizorów wyposażonych w złącze CI+ mogą zrezygnować z zewnętrznego dekodera i zastosować moduł CAM. Polsat Box oferuje Moduł CAM CI+, natomiast Canal+ udostępnia Moduł CAM ECP. Urządzenia te wkłada się bezpośrednio do gniazda CI+ w telewizorze, co eliminuje potrzebę dodatkowego pilota i zmniejsza ilość okablowania. Moduły CAM umożliwiają dekodowanie zarówno kanałów telewizyjnych, jak i radiowych, jednak nie wszystkie telewizory obsługują pełną funkcjonalność EPG dla stacji radiowych, co może utrudniać przeglądanie dostępnej oferty.

Odbiór mobilny w pojazdach i kamperach

Satelitarne radio cyfrowe, mimo swoich zalet jakościowych, ma poważne ograniczenie mobilne – antena musi być precyzyjnie ustawiona w kierunku satelity, co uniemożliwia odbiór podczas jazdy. Dla osób często podróżujących kamperem lub ciężarówką dostępne są jednak rozwiązania w postaci automatycznych anten śledząco-naprowadzających, takich jak Selfsat Snipe 3 czy Alden Onelight 60. Urządzenia te, po zatrzymaniu pojazdu, automatycznie orientują się w kierunku wybranego satelity i zapewniają stabilny odbiór.

Mniejsze, płaskie anteny panelowe, takie jak Selfsat H30D, można zamontować na dachu kampera i ręcznie ustawić podczas postoju. Rozwiązanie to sprawdza się u kierowców zawodowych, którzy cenią sobie możliwość słuchania polskich stacji radiowych podczas postojów w krajach takich jak Niemcy, Francja czy Włochy. Dzięki satelicie Hot Bird 13°E dostęp do rodzimych rozgłośni jest możliwy niemal w całej Europie, pod warunkiem odpowiedniego ustawienia anteny.

Jakość dźwięku a sprzęt audio

Nawet najlepsza transmisja satelitarna nie ujawni swojego potencjału, jeśli zostanie odtworzona przez przeciętny sprzęt audio. Jakość głośników, wzmacniacza oraz połączeń ma bezpośredni wpływ na odbiór muzyki czy słowa mówionego. Systemy kolumn podłogowych, takie jak KEF Q550 czy Polk Audio Reserve R600, potrafią odwzorować pełne pasmo przenoszenia z satelitarnego radia, w tym subtelne tony wysokie oraz głębokie basy.

Amplitunery z konwerterami cyfrowo-analogowymi wysokiej klasy, np. Marantz PM7000N czy Cambridge Audio CXA81, zapewniają precyzyjne odtwarzanie bez dodawania zniekształceń harmonicznych. Warto również zwrócić uwagę na kable głośnikowe – przewody firm takich jak QED XT25 czy Audioquest Rocket 33 minimalizują straty sygnału i poprawiają dynamikę dźwięku.

Obsługa wielu odbiorników w jednym gospodarstwie domowym

Rodziny z kilkoma pomieszczeniami często chcą korzystać z radia satelitarnego jednocześnie w salonie, kuchni i sypialni. W takim przypadku konieczne jest zastosowanie konwertera LNB typu Quad lub Quattro. Konwerter Inverto Black Ultra Quad posiada cztery niezależne wyjścia, z których każde można podłączyć do osobnego dekodera. Alternatywnie, przy większej liczbie odbiorników, można zastosować system wielopunktowy z przełącznikiem Dipol SW-44, który umożliwia dystrybucję sygnału do ośmiu urządzeń.

W przypadku domu z kilkoma antenami skierowanymi na różne satelity (np. Hot Bird, Astra 19,2°E i Astra 23,5°E) stosuje się przełączniki DiSEqC, takie jak Opticum DiSEqC 4/1, które pozwalają jednemu dekoderowi na przełączanie między źródłami sygnału. Prawidłowa konfiguracja takiego systemu wymaga wiedzy technicznej, dlatego monterzy często oferują kompleksową usługę obejmującą programowanie dekoderów i testowanie wszystkich wyjść.

Utrzymanie i serwis instalacji satelitarnej

Antena satelitarna, choć stosunkowo prosta konstrukcyjnie, wymaga okresowej kontroli stanu technicznego. Silne wiatry, opady śniegu czy lodu mogą spowodować rozstrojenie ustawienia lub uszkodzenie mechaniczne uchwytu. W województwie mazowieckim, zwłaszcza w miejscowościach takich jak Wołomin czy Ząbki, gdzie zabudowa jest zróżnicowana, wiatr może szczególnie silnie oddziaływać na anteny montowane na wyższych piętrach bloków.

Instalatorzy zalecają coroczną inspekcję obejmującą sprawdzenie:

• Stanu mocowania uchwytu i śrub montażowych
• Poziomu sygnału za pomocą miernika
• Stanu złącz F pod kątem korozji lub wilgoci
• Kondycji kabla koncentrycznego, szczególnie w miejscach narażonych na działanie promieni UV

Naprawa anteny przez fachowca w razie awarii pozwala szybko przywrócić pełną funkcjonalność systemu. Monterzy dysponują częściami zamiennymi, takimi jak nowe konwertery LNB (Inverto Black Premium Single, Opticum LNB Robust Single) czy złącza kompresyjne, co umożliwia naprawę na miejscu bez konieczności transportu całej anteny do warsztatu.

Porównanie z innymi źródłami sygnału radiowego

Tradycyjne radio FM wciąż dominuje ze względu na swoją prostotę i dostępność. Jednak ograniczona jakość dźwięku oraz podatność na zakłócenia sprawiają, że wielu słuchaczy szuka alternatyw. Radio cyfrowe DAB+ oferuje lepszą jakość niż FM, ale w Polsce infrastruktura tej technologii jest wciąż rozwijana i pokrycie ogranicza się głównie do dużych miast. Z kolei streaming internetowy wymaga stałego dostępu do sieci, co może być problematyczne w miejscach o słabym zasięgu LTE lub w przypadku ograniczonego pakietu danych.

Satelitarne radio cyfrowe łączy zalety stabilnego odbioru z wysoką jakością dźwięku, nie wymagając jednocześnie aktywnego łącza internetowego. Jest to rozwiązanie idealne dla osób mieszkających na terenach wiejskich, gdzie dostęp do szybkiego internetu może być utrudniony, a tradycyjne FM oferuje ograniczony wybór stacji.

Dodatkowe funkcje dekoderów wspierające odbiór radia

Nowoczesne dekodery satelitarne, takie jak Polsat Box Soundbox 4K czy Canal+ DualBox+ 4K, oferują zaawansowane funkcje audio. Soundbox 4K posiada wbudowany soundbar o mocy 40 W, co eliminuje potrzebę podłączania zewnętrznego systemu głośnikowego przy codziennym słuchaniu radia. Model ten wyposażono w technologię Dolby Audio, która poprawia klarowność dialogów i dynamikę muzyki.

Dekoder DualBox+ 4K z dwoma niezależnymi tunerami pozwala jednocześnie nagrywać jeden program radiowy na dysk USB, podczas gdy użytkownik słucha innej stacji. Funkcja ta sprawdza się przy odbiorze audycji, które emitowane są o nieodpowiedniej porze – można nagrać poranną audycję publicystyczną i odsłuchać ją wieczorem.

Aspekty prawne i abonamentowe

W Polsce posiadanie odbiornika radiowego lub telewizyjnego wiąże się z obowiązkiem uiszczania abonamentu RTV. Dotyczy to zarówno tradycyjnych odbiorników FM, jak i satelitarnych dekoderów zdolnych do odbioru naziemnych stacji publicznych. Wysokość opłaty jest zróżnicowana w zależności od rodzaju odbiornika, a zwolnienia przysługują określonym grupom społecznym, takim jak emeryci o niskich dochodach czy osoby niepełnosprawne.

Użytkownicy dekoderów Polsat Box czy Canal+ muszą również opłacać miesięczny abonament za dostęp do pakietów programowych. Podstawowe pakiety startowe obejmują kilkadziesiąt kanałów telewizyjnych oraz szereg stacji radiowych bez dodatkowych opłat. Rozszerzone pakiety tematyczne, takie jak sportowe czy filmowe, wymagają wykupienia dodatkowej subskrypcji, jednak sam odbiór cyfrowego radia satelitarnego nie generuje dodatkowych kosztów poza abonamentem za pakiet podstawowy.